Διαίρεση γραμμάτων

Τα γράμματα της ελληνικής γλώσσας χωρίζονται σε φωνήεντα και σύμφωνα

            Τα φωνήεντα είναι 7 και τα οποία είναι τα εξής: α, ε, η, ι, ο, υ, ω, λέγονται έτσι, επειδή από μόνα τους όταν εκφέρονται σχηματίζουν φωνή, δηλαδή συλλαβή.

            Τα σύμφωνα είναι 17 και τα οποία είναι τα εξής: β, γ, δ, ζ, θ, κ, λ, μ, ν, ξ, π, ρ, σ (ς), τ, φ, χ, ψ, λέγονται έτσι, επειδή από μόνα τους δεν σχηματίζουν συλλαβή και πρέπει να ενωθούν με φωνήεν ή δίφθογγο.

π.χ. λό – γος, βῆ - μα, ἀ - ε – τός κτλ.

Τα φωνήεντα χωρίζονται σε μακρόχρονα, βραχύχρονα και δίχρονα

α) μακρόχρονα: η και ω, λέγονται μακρόχρονα γιατί οι αρχαίοι Έλληνες τα πρόφεραν σε μακρύ χρόνο, δηλαδή το η σαν /εε/ και το ω σαν /οο/, περίπου.

Β) βραχύχρονα: ε και ο, λέγονται βραχύχρονα γιατί οι αρχαίοι Έλληνες τα πρόφεραν σε σύντομο χρόνο.

Γ) δίχρονα: α, ι, υ, λέγονται δίχρονα γιατί άλλοτε είναι μακρά φωνήεντα και άλλοτε βραχέα

 

Διαίρεση των Συμφώνων

Είδη φθόγγων		Κατά το φωνητικό όργανο			Κατά το είδος της πνοής
		Ουρανικά	Χειλικά	Οδοντικά
Άφωνα		κ	π	τ	ψιλόπνοα
		γ	β	δ	μέσα
		χ	φ	θ	δασύπνοα
Ημίφωνα		υγρά: λ, ρ
		ένρινα: μ, ν, (και το γ πριν από τα κ, γ, χ, ξ)
		συριστικό: σ(ς)
		παλαιότερα ημίφωνα: F, j
Διπλά:	ζ, (σ+δ ή δ+j = ζ) ξ (κ,γ,χ +σ = ξ) ψ (π.β.φ + σ = ψ)

 

Λέγονται:

Ø  Ουρανικά (κ,γ,χ), γιατί προφέρονται με τον ουρανίσκο. Η γλώσσα ακουμπά στον ουρανίσκο.

Ø  Χειλικά (π,β,φ), γιατί προφέρονται με τα χείλη.  Τα χείλη ενώνονται κατά την προφορά.

Ø  Οδοντικά (τ,δ,θ), γιατί προφέρονται με τα δόντια. Η γλώσσα ακουμπά τη δόντια.

Λέγονται:

Ø  Ψιλά (κ,π,τ),επειδή προφέρονται με λεπτό ήχο.

Ø  Δασέα (χ, φ, θ,),επειδή προφέρονται με παχύ ήχο.

Ø  Μέσα (γ, β, δ),επειδή προφέρονται με μέσο ήχο, ούτε λεπτό, ούτε παχύ.

Λέγονται:

Ø  Υγρά (λ,ρ), γιατί όταν προφέρονται, με τη βοήθεια της γλώσσα, παράγουν κάποια υγρότητα.

Ø  Ένρινα (μ,ν), γιατί όταν προφέρονται η πνοή μας περνάει μέσα από τη μύτη (ρινική κοιλότητα).

Ø  Συριστικό σ(ς), γιατί κατά την προφορά του ακούγεται ήχος σαν σφύριγμα.

 

Δίφθογγος λέγεται η μονοσύλλαβη προφορά δυο φωνηέντων.

π.χ. αι = ε, αυ = αβ ή αφ

Οι δίφθογγοι της αρχαίας ελληνικής είναι έντεκα (11):

α) οκτώ (8) κύριες: αι, ει, οι, υι, αυ, ευ, ηυ, ου.

β) τρεις (3) καταχρηστικές: ᾳ, ῃ, ῳ.

Όλοι οι δίφθογγοι είναι μακρόχρονοι, γίνονται όμως και βραχύχρονοι μόνο το αι και το οι, όταν βρίσκονται στο τέλος κλιτής λέξεις (χωρίς ληκτικό σύμφωνο).

Π.χ.  μοῦσαι, οἶκοι, αντίθετα μούσαις, οἲκοις.

·         Η δίφθογγος υι τη βρίσουμε μόνα μπροστά από φωνήεν, πχ. υἱός, μυῖα.

 

Να χαρακτηρίσετε τις μακρόχρονες (-) και βραχύχρονες (˘) συλλαβές των παρακάτω λέξεων:

Τρο-φός, δί-και-ον, πει-ρῶ-νται, πό-λεις, ἔ-μπο-ρος, κά-πη-λος, τέ-χνην, πλεῖ-στοι, γο-νεῖς, παῖ-δες, ἥ-βη, εὑ-ρί-σκω.