Κατηγορίες ρημάτων που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχη
1. Το εἰμί, γίγνομαι και άλλα συνδετικά, όπως: διαγίγνομαι, διατελῶ, διάγω, λανθάνω, οἴχομαι, τυγχάνω, φαίνομαι, φθάνω, δῆλός εἰμι, κ.λ.π.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: με τα ρήματα αυτά η μετοχή συνήθως μεταφράζεται ως ρήμα και το ρήμα ως επίρρημα. Δηλαδή:
· τα διαγίγνομαι, διατελῶ, διάγω =συνεχώς ή διαρκώς
π.χ οὗτος πολεμῶν διεγένετο=
οἱ παῖδες διάγουσι μανθάνοντες δικαιοσύνην=
· το: λανθάνω=κρυφά
οἱ Θηβαῖοι ἔλαθον εἰσελθόντες=
· το φαίνομαι, δῆλος εἰμί, φανερός εἰμι =φανερά
π.χ. οὗτος ἐπιβουλεύων ἡμῖν φαίνεται=
· το οἴχομαι=κατευθείαν
π.χ. ὤχετο εὐθύς ἀπιών οἴκαδε =
· τα τυγχάνω=τυχαία
π.χ. Τισσαφέρνης ἔτυχεν ἐν Σάρδεσιν ὤν
· το οὐ φθάνω + κατηγορ. μετοχ. μεταφράζεται: «δεν προφθαίνω να +ρήμα» ή «μόλις+ ρήμα»
π.χ. οὐκ ἔφθησαν πυθόμενοι τόν περί τήν Ἀττικήν πόλεμον=
ΠΡΟΣΟΧΗ: δεν είναι απαραίτητο να μεταφράζεται πάντοτε η μετοχή σαν ρήμα και το ρήμα σαν επίρρημα. Αν μας εξυπηρετεί, μπορούμε να μεταφράσουμε και με τον κλασσικό τρόπο, χρησιμοποιώντας δηλ. το «να» ή το «ότι» για τη μετάφραση της μετοχής
2. Ψυχικού πάθους ρήματα
Ρήματα που εκφράζουν ψυχικό πάθος:
· χαίρω, ἥδομαι=ευχαριστιέμαι
· ἄχθομαι= στεναχωριέμαι ή αγανακτώ
· αἰσχύνομαι=ντρέπομαι
· μεταμέλομαι=μετανοιώνω, ἀγαπῶ
· λυποῦμαι, ἀλγῶ, ἀγανακτῶ, χαλεπῶς ἤ βαρέως φέρω κ.λ.π.
Κοντά στα ρήματα αυτά οι μετοχές μεταφράζονται με τη χρήση του: «που», αλλά και του «να»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
ἥδομαι ἀκούων φρονίμους λόγους=
οὐκ ἄχθομαι ἰδών καί λαβών σε φίλον=
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Επειδή μετά τα ρήματαπου φανερώνουν ψυχικό πάθος ακολουθεί και αιτιολογική πρόταση που αρχίζει με το ότι ή το εἰ, η μετοχή που αναφέρεται στο υποκ. αυτών των ρημάτων ή σπανιότερα στο αντικείμενό τους μπορεί να θεωρηθεί και ως αιτιολογική (συνήθως όταν, σχετικά με το ρήμα, δηλώνει το προτερόχρονο)
Π.χ. ἤχθοντο οὐκ ἔχοντες ἀργύριον =
χαίρουσι τιμώμενοι ὑπ’ἀνθρώπων=
3. νικῶ, κρατῶ, κ.λ.π.
· νικῶ, κρατῶ = νικώ
· ἡττῶμαι
· λείπομαι
· ἀδικῶ
· χαρίζομαι ή χάριν φέρω=κάνω χάρη σε κάποιον
· εὖ ή καλῶς ποιῶ = ευεργετώ ή ωφελώ
· κακῶς ποιῶ = βλάπτω
Κοντά σ’ αυτά τα ρ. η μετοχή μεταφράζεται: «και», «που», «να», «με το να», «στο να»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
πειρῶ(προστακτική) τούς φίλους νικᾶν εὖ ποιῶν=
εὖ ἐποίησας ἀναμνήσας με=
οὐχ ἡττησόμεθα εὖ ποιοῦντες τοῦτον=
4. Ρήματα που δηλώνουν:
έναρξη-λήξη:
ἄρχω, ἄρχομαι, λήγω, παύομαι(=παύω, σταματώ) κ.λ.π.
αίσθηση, γνώση, μάθηση και μνήμη:
ἀκούω, ὁρῶ, περιορῶ, οἶδα, σύνοιδα (=γνωρίζω), ἐπίσταμαι, κατανοῶ, εὑρίσκω, λαμβάνω, πυνθάνομαι(=ζητώ να μάθω, πληροφοροῦμαι), μέμνημαι(=θυμάμαι) κ.λ.π.
δείξη, δήλωση, αγγελία και έλεγχο:
δείκνυμι, δηλῶ, φαίνομαι, ἀγγέλλω, ἐλέγχω, ἐξελέγχω κ.λ.π.
ανοχή, καρτερία και κούραση:
ἀνέχομαι, καρτερῶ, ὑπομένω, κάμνω (=κουράζομαι)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η μετοχή μεταφράζεται με το: «να» ή με το «ὅτι»
ΠΡΟΣΟΧΗ:
Ορισμένα ρήματα συντάσσονται άλλοτε με κατ. μετοχή και άλλοτε με απαρέμφατο και έχουν διαφορετική σημασία (βλ. Συντ. σελ. 92)
|
ρήματα |
με κατηγορηματική μετοχή |
με απαρέμφατο |
|
γιγνώσκω |
γνωρίζω, καταλαβαίνω ότι |
κρίνω ότι, αποφασίζω να… |
|
δείκνυμι |
δηλώνω, αποδεικνύω ότι |
διδάσκω ότι, να |
|
δηλῶ |
δηλώνω, αποδεικνύω ότι |
διδάσκω ότι, να |
|
φαίνομαι |
είναι φανερό ότι |
δίνω την εντύπωση |
|
ἐπίσταμαι |
γνωρίζω καλά ότι |
γνωρίζω να, είμαι ικανός να |
|
οἶδα |
γνωρίζω ότι |
ξέρω να… |
|
πυνθάνομαι |
πληροφορούμαι εγώ ο ίδιος |
πληροφορούμαι από άλλον |
|
μανθάνω |
μαθαίνω ότι |
μαθαίνω να |