ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ
ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ
Η διαδικασία , η μέθοδος με την οποία ο ομιλητής διαρθρώνει κάθε επιχείρημα , ονομάζεται συλλογισμός (πορεία σκέψης). Δε θα πρέπει να συγχέουμε τον συλλογισμό με το επιχείρημα, ένας συλλογισμός μπορεί να έχει παραπάνω από ένα επιχειρήματα.
|
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ |
ΕΙΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ |
|
Α. ΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ – ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΜΠΟΥ. 1. Πορεία από το γενικό στο ειδικό: μετάβαση από μια γενική θέση / κρίση σε μια μερικότερη 2. Πορεία από το ειδικό στο γενικό: μετάβαση από μια συγκεκριμένη θέση σε μια γενικότερη. 3. Πορεία από το ειδικό στο ειδικό. Μετάβαση από μια ειδική θέση /κρίση σε μια εξίσου μερική. |
Παραγωγικός συλλογισμός Επαγωγικός συλλογισμος Αναλογικός συλλογισμος. |
|
Β. ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ 1. Αξιοποίηση κατηγορικών / ρητών προτάσεων 2. Χρήση μιας υποθετικής πρότασης ως προκείμενης. 3. Χρήση τουλάχιστον μίας διαζευκτικής πρότασης. |
Κατηγορικός συλλογισμοςΥποθετικός συλλογισμος Διαζευκτικός συλλογισμος. |
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ ως προς την πορεία που ακολουθεί ο νους
Συλλογισμός σε παράγραφο:
|
Παραγωγή |
Επαγωγή |
Αναλογία |
|
Ο συλλογισμός ξεκινά από μια γενική αρχή που έχει αποδεδειγμένη ισχύ και καταλήγει σε ειδικό συμπέρασμα. Η πορεία της σκέψης είναι αναλυτική . το συμπέρασμα βέβαιο.Ακόμα κι αν απουσιάζει το ειδικό συμπέρασμα, εφόσον ο συλλογισμός ξεκινά από μια γενική αρχή , θεωρείται παραγωγικός. |
Ο συλλογισμός ξεκινά από ειδικές και συγκεκριμένες διαπιστώσεις για να καταλήξει πιθανολογικά σε γενικό συμπέρασμα (στον κανόνα, στην γενική αρχή). Η πορεία της σκέψης είναι συνθετική. Το συμπέρασμα είναι συνήθως πιθανό. |
Ο συλλογισμός ξεκινά από μια μερική κρίση και καταλήγει πιθανολογικά σε μερικό συμπέρασμα. |
Συλλογισμός σε κείμενο:
Η συλλογιστική πορεία θεωρείται παραγωγική, όταν η θέση του συγγραφέα παρουσιάζεται στην αρχή του κειμένου (1η – 2η παράγραφος), όταν δηλαδή προηγείται των αποδείξεων. Αντίθετα η θέση του συγγραφέα θεωρείται επαγωγική, όταν εντοπίζεται στο τέλος του κειμένου.
Αν η θέση του συγγραφέα καταγράφεται και στην αρχή και στο τέλος του κειμένου, εκλαμβάνουμε την πορεία και πάλι παραγωγική , θεωρώντας ότι ο συγγραφέας στο τέλος επανεκθέτει την αρχική του θέση και συνοψίζει όσα προαναφέρθηκαν.
