Παθητικοί Χρόνοι - Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη (θεωρία και ασκήσεις)
YΛΙΚΟ: Αργυρώ Διαμαντοπούλου - Παπαλιά
ΠΑΘΗΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ+ΑΟΡΙΣΤΟΣ)
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ- φωνηεντόληκτα ρήματα |
|||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
λυθήσομαι λυθήσῃ λυθήσεται λυθησόμεθα λυθήσεσθε λυθήσονται |
λυθησοίμην λυθήσοιο λυθήσοιτο λυθησοίμεθα λυθήσοισθε λυθήσοιντο |
λυθήσεσθαι |
λυθησόμενος λυθησομένη λυθησόμενον |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ- φωνηεντόληκτα ρήματα |
|||||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
ἐλύθην ἐλύθης ἐλύθη ἐλύθημεν ἐλύθητε ἐλύθησαν |
λυθῶ λυθῇς λυθῇ λυθῶμεν λυθῆτε λυθῶσιν |
λυθείην λυθείης λυθείη λυθείημεν/ λυθεῖμεν λυθείητε/ λυθεῖτε λυθείησαν/λυθεῖεν |
- λύθητι λυθήτω - λύθητε λυθέντων/λυθέτωσαν |
λυθῆναι |
λυθείς, λυθεῖσα, λυθέν |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ- ουρανικόληκτα ρήματα (κ,γ,χ,ττ,σσ) |
|||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
φυλαχθήσομαι φυλάχθῃ φυλαχθήσεται φυλαχθησόμεθα φυλαχθήσεσθε φυλαχθήσονται |
φυλαχθησοίμην φυλαχθήσοιο φυλαχθήσοιτο φυλαχθησοίμεθα φυλαχθήσοισθε φυλαχθήσοιντο |
φυλαχθήσεσθαι |
φυλαχθησόμενος φυλαχθησομένη φυλαχθησόμενον |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ- ουρανικόληκτα ρήματα (κ,γ,χ,ττ,σσ) |
|||||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
ἐφυλάχθην ἐφυλάχθης ἐφυλάχθη ἐφυλάχθημεν ἐφυλάχθητε ἐφυλάχθησαν |
φυλαχθῶ φυλαχθῇς φυλαχθῇ φυλαχθῶμεν φυλαχθῆτε φυλαχθῶσιν |
φυλαχθείην φυλαχθείης φυλαχθείη φυλαχθείημεν/φυλαχθεῖμεν φυλαχθείητε/φυλαχθεῖτε φυλαχθείησαν/φυλαχθεῖεν |
- φυλάχθητι φυλαχθήτω - φυλάχθητε φυλαχθέντων/ φυλαχθέτωσαν |
φυλαχθῆναι |
φυλαχθείς φυλαχθεῖσα φυλαχθέν |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ- χειλικόληκτα ρήματα (π,β,φ,πτ) |
|||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
τρεφθήσομαι τρεφθήσῃ τρεφθήσεται τρεφθησόμεθα τρεφθήσεσθεε τρεφθήσονται |
τρεφθησοίμην τρεφθήσοιο τρεφθήσοιτο τρεφθησοίμεθα τρεφθήσοισθε τρεφθήσοιντο |
τρεφθήσεσθαι |
τρεφθήσομενος τρεφθησομένη τρεφθησόμενον |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ- χειλικόληκτα ρήματα (π,β,φ,πτ) |
|||||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
ἐτρέφθην ἐτρέφθης ἐτρέφθη ἐτρέφθημεν ἐτρέφθητε ἐτρέφθησαν |
τρεφθῶ τρεφθῇς τρεφθῇ τρεφθῶμεν τρεφθῆτε τρεφθῶσιν |
τρεφθείην τρεφθείης τρεφθείη τρεφθείημεν/τρεφθεῖμεν τρεφθείητε/τρεφθεῖτε τρεφθείησαν/τρεφθεῖεν |
- τρέφθητι τρεφθήτω - τρέφθητε τρεφθέντων/τρεφθήτωσαν |
τρεφθῆναι |
τρεφθείς τρεφθεῖσα τρεφθέν |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ- οδοντικόληκτα ρήματα (τ,δ,θ,ζ) |
|||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
πεισθήσομαι πεισθήσει πεισθήσεται πεισθησόμεθα πεισθήσονται πεισθήσονται |
πεισθησοίμην πεισθήσοιο πεισθήσοιτο πεισθησοίμεθα πεισθήσοισθε πεισθήσοιντο |
πεισθήσεσθαι |
πεισθησόμενος πεισθησομένη πεισθησόμενον |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ- οδοντικόληκτα ρήματα (τ,δ,θ,ζ) |
|||||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
ἐπείσθην ἐπείσθης ἐπείσθη ἐπείσθημεν ἐπείσθητε ἐπείσθησαν |
πεισθῶ πεισθῇς πεισθῇ πεισθῶμεν πεισθῆτε πεισθῶσιν |
πεισθείην πεισθείης πεισθείη πεισθείημεν/πεισθεῖμεν πεισθείητε/πεισθεῖτε πεισθείησαν/πεισθεῖεν |
- πείσθητι πεισθήτω - πείσθητε πεισθέντων/πεισθήτωσαν |
πεισθῆναι |
πεισθείς πεισθεῖσα πεισθέν |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Β |
|||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
γραφήσομαι γραφήσει γραφήσεται γραφησόμεθα γραφήσεσθε γραφήσονται |
γραφησοίμην γραφήσοιο γραφήσοιτο γραφησοίμεθα γραφήσοισθε γραφήσοιντο |
γραφήσεσθαι |
γραφησόμενος γραφησομένη γραφησόμενον |
|
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β |
|||||
|
ΟΡΙΣΤΙΚΗ |
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ |
ΕΥΚΤΙΚΗ |
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ |
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ |
ΜΕΤΟΧΗ |
|
ἐγράφην ἐγράφης ἐγράφη ἐγράφημεν έγράφητε ἐγράφησαν |
γραφῶ γραφῇς γραφῇ γραφῶμεν γραφῆτε γραφῶσιν |
γραφείην γραφείης γραφείη γραφείημεν/γραφεῖμεν γραφείητε/γραφεῖτε γραφείησαν/γραφεῖεν |
- γράφηθι γραφήτω - γράφητε γραφέντων/γραφήτωσαν |
γραφῆναι |
γραφείς γραφεῖσα γραφέν |
ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΔΕΥΤΕΡΟΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
|
ΡΗΜΑ |
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ |
ΑΟΡΙΣΤΟΣ |
|
ἀλλάττ(σσ)ω βλάπτομαι γράφομαι θάπτομαι κλέπτω κόπτω κρύπτω πλήττ(σσ)ω ἐκλέγομαι (ἐκ) πλήττ(σσ)ω πλέκομαι ράπτω ρήγνυμι ῥίπτομαι σπείρω σήπομαι στέλλω στρέφω συλλέγομαι σφάλλω τάττ(σσ)ω τρέπω τήκομαι τρέφω τρίβω φαίνω φθείρω φράττ(σσ)ω φύομαι χαίρομαι |
ἀλλαγή-σομαι βλαβήσομαι γραφήσομαι ταφἠσομαι κλαπή-σομαι κοπή-σομαι κρυβή-σομαι πληγή-σομαι ἐκλεγήσομαι (ἐκ)πλαγή-σομαι πλακήσομαι ραφή-σομαι ραγή-σομαι ῥιφήσομαι σπαρή-σομαι σαπήσομαι σταλή-σομαι σφραφή-σομαι συλλεγήσομαι σφαλήσομαι ταγή-σομαι τραπή-σομαι τακήσομαι τραφή-σομαι τριβή-σομαι φανή-σομαι φθαρή-σομαι φραγή-σομαι φυήσομαι χαρήσομαι |
ἠλλάγην ἐβλάβην ἐγράφην ἐτάφην ἐκλάπην ἐκόπην ἐκρύβην ἐπλήγην ἐξελέγην ἐξεπλάγην ἐπλάκην ἐρράφην ἐρράγην ἑρρίφην ἐσπάρην ἐσάπην ἐστάλην ἐστράφην συνελέγην ἐσφάλην ἐτάγην ἐτράπην ἐτάκην ἐτράφην ἐτρίβην ἐφάνην ἐφθάρην ἐφράγην ἐφύην ἐχάρην |
Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη
Τα παθητικά ρήματα φανερώνουν ότι το υποκείμενό τους δέχεται μια ενέργεια από κάποιο άλλο πρόσωπο ή πράγμα, δηλαδή παθαίνει κάτι. Η παθητική μορφή πρόεκυψε από την ενεργητική σύνταξη για να εκφραστεί το πάθος του υποκειμένου. Ο μετασχηματισμός της ενεργητικής σύνταξης στην παραγόμενη παθητική ονομάζεται παθητικοποίηση. Κατά την παθητικοποίηση γίνονται οι ακόλουθες αλλαγές:
- Το υποκείμενο της αρχικής πρότασης γίνεται προθετικό σύνολο και ονομάζεται ποιητικό αίτιο.
- Το αντικείμενο γίνεται υποκείμενο στη δεύτερη πρόταση.
- Το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό στον αντίστοιχο τύπο του ίδιου χρόνου.
Το ποιητικό αίτιο είναι το αναγκαίο συμπλήρωμα του παθητικού ρήματος, που προκαλεί τη μεταβολή που επέρχεται στην κατάσταση του νέου υποκειμένου. Παρουσιάζεται στο λόγο με τις εξής μορφές:
α. με την πρόθεση ὑπό + γενική ( και σπανιότερα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, παρά, πρός + γενική).
β. με απρόθετη δοτική ονόματος ή αντωνυμίας, συνήθως όταν υπάρχει ρήμα συντελικού χρόνου (παρακείμενος, υπερσυντέλικος, συντελεσμένος μέλλοντας) ή ρηματικό επίθετο σε -τος και -τέος.
π.χ Ὁ Περικλῆς στρατηγός ὑπό τῶν Ἀθηναίων ᾐρέθη.
Τοῖς παλαιοῖς ποιηταῖς δεδήλωται τοῦτο.
Ὁ ποταμός ἐστίν ἡμῖν διαβατέος.
Π.χ. Ενεργητική σύνταξη: Οἱ Ἕλληνες ἐνίκησαν τούς Πέρσας.
Παθητική σύνταξη: Οἱ Πέρσαι ἐνικήθησαν ὑπό τῶν Ἑλλήνων.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ:
- Να κλίνετε το ρ. ταράττω στους χρόνους και στις εγκλίσεις που ζητούνται:
|
παθητικός μέλλοντας α' |
παθητικός αόριστος α' |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- Να μεταφέρετε τους παρακάτω ρηματικούς τύπους στο ίδιο πρόσωπο παθητικού μέλλοντα και αορίστου α' διατηρώντας σταθερά την έγκλιση:
|
ρήματα |
παθητικός μέλλοντας α' |
παθητικός αόριστος α' |
|
κατηγορεῖται καλύπτοισθε θεραπεύονται οἰκίζοιο λαβόμενος καλέσασθαι |
|
|
- Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις σχηματίζοντας σωστά τον παθητικό τύπο ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση:
α. Οἰ Κερκυραῖοι ὑπό τῶν Κορινθίων .....................(διώκομαι, οριστ. αορ.).
β. Πιττακός .............................. (ἀδικοῦμαι, μτχ. αορ.) ὑπό τινος καί ἔχων ἐξουσίαν κολάσαι ἀφῆκεν.
γ. Οἱ νέοι ἐν τοῖς διδασκαλείοις ................................ (παιδεύομαι, οριστ. μελλ.).
δ. Τῷ Ξενοφῶντι ..............................( ἀγγέλλομαι, οριστ. αορ.) ὅτι οἱ πολέμιοι φεύγοιεν.
ε. Λέγεται τούτους μόνους ............................. (σώζομαι, απαρ. αορ.).
στ. Ἤλπιζον ...........................(λαμβάνομαι, απαρ. μελλ.) τήν πόλιν πολιορκίᾳ.
- Να κλίνετε το ρ. πέμπω στους χρόνους και στις εγκλίσεις που ζητούνται:
|
παθητικός μέλλοντας α' |
παθητικός αόριστος α' |
||
|
οριστική |
ευκτική |
υποτακτική |
προστακτική |
|
|
|
|
|
- Να μεταφέρετε τους παρακάτω ρηματικούς τύπους στο ίδιο πρόσωπο παθητικού μέλλοντα και αορίστου διατηρώντας σταθερή την έγκλιση:
|
|
Παθητικός μέλλοντας α' |
Παθητικός αόριστος α' |
|
κινδυνεύεται παύοιντο βουλεύσοιο πράττεσθαι ψευσάμενος ἱδρύεσθε |
|
|
- Στις προτάσεις που ακολουθούν να υπογραμμίσετε το ποιητικό αίτιο και τον παθητικό τύπο που συμπληρώνει και να γράψετε ποια μορφή έχει:
- Ὑπό Ξέρξου κήρυκες ἐπέμφθησαν.
- Τά πραχθέντα ὑπό τούτων οὐ δύναμαι εἰπεῖν.
- Ἥδε ἡ τάφρος ὑπό στρατιωτῶν ὠρύχθη.
- Τισσαφέρνει αἱ πόλεις ἐκ βασιλέως ἐδόθησαν.
- Πολλαί θεραπεῖαι τοῖς ἰατροῖς εὕρηνται.
- Ταῦτα ὡμολόγητο ἡμῖν τε καί σοί.
- Ὑπό μέν γάρ ἵππου ἐν μάχῃ οὐδείς πώποτε οὔτε δηχθείς οὔτε λακτισθείς ἀπέθανε.
- Τοῖς Κερκυραίοις οὐχ ἑωρῶντο αἱ νῆες.
- Πολλοί κατεκόπησαν ὑπό τῶν βαρβάρων.
- Ἐπράχθη ἀπ ' αὐτῶν οὐδέν ἔργον ἀξιόλογον.
- Τοῖς Λακεδαιμονίοις διέγνωστο λελύσθαι τάς σπονδάς.
- Θεατός σοφοῖς.
- Μετάπεμπτος ὑπό Κύρου.
- Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική:
- Οἱ ὁπλῖται νυκτός τήν φυλακήν (=φρουρά) κατέλαβον.
- Οἱ γεωργοί τήν ἐκ τῶν ἀγρῶν κομιδήν (=συγκομιδή) φέρουσι.
- Σωκράτης ἐδίδαξεν Ἀθηναίους τήν ἀρετήν.
- Οἱ πολέμιοι ἔλυσαν τάς σπονδάς.
- Οἱ Ἕλληνες ἔπεμψαν κήρυκας.
- Ὁ δῆμος τούς τυράννους μισεῖ.
- Δαρεῖος ἀπέδειξε Κῦρον στρατηγόν.
- Οἱ βάρβαροι ἔδοσαν ἵππον τῷ ἡγεμόνι.
- 8. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική:
- Οἱ δικασταί ὑπό τῶν κατηγόρων ἐπείσθησαν.
- Τοῦτο ὑπό Ξενοφῶντος προσετάχθη.
- Τά ὅπλα ἀπατεῖται ἡμᾶς ὑπό τοῦ βασιλέως.
- Θεωροί ὑπό Κορινθίων ἐπέμφθησαν εἰς μαντεῖον.
- Ὅτε ὑπό Οἰδίποδος τό αἴνιγμα ἐλύθη, ἡ Σφιγξ ἐρρίφθη ἀπό πέτρας.
- Ἠμέληται ὑπό τούτων τοσοῦτος Θεός.
- Ταῦτα Ἀριστοβούλῳ εἴρηται.
