Γονείς
Γονείς – έφηβοι: επανάσταση ή αρμονική συμπόρευση;
Ο μύθος πως ο έφηβος επαναστατεί εναντίον κάθε μορφής εξουσίας δε φαίνεται να ισχύει. Ερευνητικά δεδομένα συγκλίνουν στο γεγονός ότι όταν ο γονιός βασίζει την απαίτησή του σε γνήσιο ενδιαφέρον για το συμφέρον του παιδιού του, τότε η εξουσία γίνεται εύκολα αποδεκτή. Όταν η απαίτηση βασίζεται στην επιθυμία του γονέα να δείξει κυριαρχία και δύναμη, τότε ο έφηβος την απορρίπτει.
Ο James Baldwin είπε ότι τα παιδιά και οι νέοι πάντοτε δυσανασχετούν στις παραινέσεις των μεγάλων, αλλά και πάντοτε μιμούνται με απόλυτη επιτυχία τη συμπεριφορά τους. Οι γονείς δε μπορούν να προστατεύσουν και να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους χωρίς να ασκούν κάποιον έλεγχο και να βάζουν όρια. Οι έφηβοι δε μπορούν να μεγαλώσουν και να αυτονομηθούν χωρίς να απορρίψουν και να αμφισβητήσουν. Η διαδικασία της ωρίμανσης είναι από τη φύση της συγκρουσιακή. Η ύπαρξη διαλόγου δε σημαίνει πως δεν υπάρχει καμιά εξουσία ή πως οι γονείς μπορεί να φέρονται σαν συνομήλικοι με τα παιδιά τους. Γιατί η οικογένεια είναι το μεγάλο εργαστήρι, όπου ο έφηβος μαθαίνει να διαπραγματεύεται κάτω από συνθήκες άνισης δύναμης, όπως θα χρειαστεί να το κάνει αργότερα στην κοινωνία, τη ζωή.
Όμως αγαπητοί φίλες και φίλοι, η οικογένεια δε γίνεται να λειτουργήσει μ’ αυτόν τον καταλυτικό και πυροσβεστικό τρόπο στην έκρηξη της εφηβείας αν δεν έχει μάθει να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο από τη βρεφική και παιδική ηλικία των εφήβων. Οι γονείς δε γνωρίζονται για πρώτη φορά με τα παιδιά τους στην εφηβεία. Οι σχέσεις τους χτίζονται αμοιβαία σε κάθε στάδιο ανάπτυξης και εξέλιξης των παιδιών. Όσο πιο έγκαιρα οι σχέσεις αυτές παγιώνονται και από τις δύο πλευρές τόσο η προπαρασκευαστική περίοδος για την εφηβεία εγγυάται την άμβλυνση αντιπαραθέσεων και εντάσεων. Άλλωστε, παρά τη μυθολογία γύρω από τις εκρήξεις και την επαναστατικότητα της εφηβείας, κατά κανόνα οι έφηβοι δεν έρχονται σε βαθιά ρήξη με τους γονείς.
Στρωματοποιημένη δειγματοληπτική έρευνα στην Αθήνα από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών το 1988 έδειξε ότι:
• Και τα αγόρια και τα κορίτσια ηλικίας 15-19 και 20-24 ετών στη συντριπτική τους πλειονότητα (μέχρι και 91%) δηλώνουν ότι έχουν καλές σχέσεις και με τους δύο γονείς, ιδιαίτερα τα αγόρια της μικρότερης ηλικίας.
• Οι πιο συχνές «συγκρούσεις» γονέων-εφήβων εστιάζονται στη σεξουαλική δραστηριότητα και συμπεριφορά, κυρίως των κοριτσιών, σε θέματα σπουδών ή εργασίας, κυρίως των αγοριών, στη διασκέδαση και επιλογή φίλων (αυστηρότεροι οι πατεράδες στα κορίτσια).
• Οι γονείς είναι εκείνοι που εμπιστεύονται κατεξοχήν οι έφηβοι, κυρίως τα αγόρια, για τις δύσκολες αποφάσεις τους και προσδοκούν στήριξη και βοήθεια από αυτούς, ενώ παράλληλα δικαιολογούν απολύτως το ενδιαφέρον και την αυστηρή τους στάση. Λιγότερες του 5% των οικογενειών βιώνουν δραματική έκπτωση στην ποιότητα των σχέσεων γονέων και εφήβων. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, το πρόβλημα παίρνει διαστάσεις ψυχοπαθολογίας και χρειάζεται η παρέμβαση του ειδικού.
Συμπερασματικά
Οι έφηβοι διαχρονικά και διαπολιτισμικά ζητούν από τους γονείς τους:
• Αγάπη και ασφάλεια στην οικογένεια.
• Ειλικρίνεια, αμοιβαία εμπιστοσύνη και εκτίμηση.
• Σαφή και σεβαστά όρια ανεξαρτησίας ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά τους.
• Λεκτική και συναισθηματική επικοινωνία με τους γονείς, όταν οι ίδιοι οι έφηβοι αισθάνονται την ανάγκη.
• Συμμετοχή στις χαρές αλλά και τα βάσανα της οικογένειας.
• Ενεργό λόγο στις αποφάσεις, ιδιαίτερα σε εκείνες που αφορούν τους ίδιους.
Η αρμονική συμπόρευση, ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν επιτυγχάνεται με την πλήρη αποδοχή και ικανοποίηση των απαιτήσεων του εφήβου, αλλά κατακτάται μέρα με τη μέρα, με ανταλλαγή απόψεων και επιλογών. Άλλωστε, το ρόλο του δυνατού, τον έχουν πάντοτε οι γονείς και οι έφηβοι, όσο και αν δεν το ομολογούν, επιζητούν τη συμβουλή και το παράδειγμα των γονέων. Θα συμφωνήσουμε, λοιπόν, ότι η ωριμότητα της ηλικίας των γονέων δικαιολογεί τη στήριξη των νέων μας, ενώ η ανωριμότητα της δικής τους ηλικίας προσφέρει δημιουργική σκέψη, νέες ιδέες, προβληματισμούς, αλτρουισμό, ιδεαλισμό, χαρακτηριστικά πολύτιμα για το γένος των ανθρώπων. Ψάχνουν για ένα φως μπροστά τους, όπως τραγουδάει ο Elton John. Ας τους το δώσουμε!
(Χρύσα Τζουμάκα-Μπακούλα, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Περιοδικό Ιατρικά, 4 Μαρτίου 2003, σσ. 48-49)
Α. παρατηρήσεις:
1. να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100 -120 λέξεις.
2. να γράψετε τα συνώνυμα των τονισμένων λέξεων του κειμένου.
3. τι δηλώνουν οι λέξεις: ωστόσο, ενώ, όταν, γιατί.
4. Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου.
5. Με ποιους τρόπους/μεθόδους αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου.
