Τα πολιτικά φρονήματα των προσφύγων

Είναι γενικά παραδεκτό ότι στην πλειοψηφία του, ο προσφυγικός κόσμος πριν από την καταστροφή, ταυτιζόταν με την βενιζελική παράταξη, κυρίως με το πρόσωπο του Ελευθέριου Βενιζέλου, ως εκφραστή της Μεγάλης Ιδέας, ενώ διέβλεπε σε αυτόν την ελευθέρωση τους από την Οθωμανική αυτοκρατορία και την ένωση με την Ελλάδα. Παρόλο την τραγική συνέπεια των προσπαθειών της βενιζελικής και αντιβενιζελικής παράταξης, συνέχιζαν να τον υποστηρίζουν, θεωρώντας τον προστάτη τους και υπερασπιστή των συμφερόντων τους, στο Συνέδριο της Λωζάννης. Αντίθετα, θεωρούσαν εχθρούς τους, τους αντιβενιζελικούς, όπως επίσης και υπεύθυνους για την Μικρασιατική Καταστροφή. Γεγονός που δημιουργούσε έντονη δυσαρέσκεια στην αντιβενιζελική παράταξη, την οποία δυσαρέσκεια προσπαθούσαν να αντιστρέψουν μέσω των αντιβενιζελικών εφημερίδων και ιδιαίτερα στην περίοδο της προεκλογικής τους εκστρατείας το 1928. Συγκεκριμένα η εφημερίδα Εμπρός, γράφει: «Οἱ πρόσφυγες ἐλθόντες ἐνταύθα θύματα μιάς τραγικής καταστροφής δέν ἐδιδάχθησαν πώς πρέπει νά ἔχουν καί αὑτοί γνώμην ἐπί τῶν κοινῶν, ἐκλέγοντες ὁμού μετά τῶν ἄλλων τοῦς ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι θά τοῦς διοικούν, ἀλλά πώς νά νοθεύουν τήν γνώμην τῶν ἄλλων. Δέν ἐδιδάχθησαν πώς νά ψηφίζουν ὥς ἐλεύθεροι πολίται, ἀλλά πώς νά ἀλλοιώνουν τήν ψῆφον τῶν ἄλλων»[1]. Ο προϋπάρχον πολιτικών διχασμός των ελλήνων, διογκώθηκε με την παρουσία των προσφύγων, ενώ έγινε αισθητός και στις αγροτικές περιοχές που εγκαταστάθηκαν[2]. Η αντιπαράθεση αυτή, γηγενών –προσφύγων, ήταν καθημερινή και πολλές φορές βίαιη. Οι συγκρούσεις αυτές, αφορούσαν το ζήτημα των πολιτικών δικαιωμάτων των προσφύγων, τα οποία οι βενιζελικοί ήθελαν να τους παραχωρήσουν από την αρχή της εγκατάστασης τους[3]. Η Καθημερινή, γράφει: «῾´Οταν ἀποκτήσουν συνείδησιν πολιτικήν καί θέλησιν πολιτῶν ἐλευθέρων -πράγμα τό ὁποίον δέν θά συμβή ποτέ- τότε θά δικαιοῦνται νά θεωροῦνται μεταξύ ἡμῶν, ὅχι μόνον ὥς ἐκλογείς ἀλλά καί ὥς ἐκλέξιμοι. Ἐπί τοῦ παρόντος οἱ πρόσφυγες δέν ἔχουν καμμίαν θέσιν εἰς τούς συνδυασμούς τοῦ λαϊκοῦ κόμματος »[4]. Η ρήξη έφτασε στο αποκορύφωμα της με τις εκλογές του 1928, για την νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος στην Αθήνα, καθώς τα ποσοστά στις προσφυγικές συνοικίες ήταν συντριπτικά για τους αντιβενιζελικούς, ενώ υποστηριζόταν ότι ο σχεδιασμός των εκλογικών περιφερειών έγινε έτσι ώστε να αυξάνεται η βαρύτητα της προσφυγικής ψήφου. Πίστευαν ότι ο Βενιζέλος ένας «αγύρτης πολιτικός», διότι το μόνο που επιζητούσε ήταν οι ψήφοι των προσφύγων. Το Σκριπ, χαρακτηριστικά γράφει:  «῾Ητο ἐπόμενον ὁ Βενιζέλος νά γίνη ὑποτελής εἰς τούς πρόσφυγας. Ὁ μέγας ἀρχηγός κατήντησε νά ἀναγνωρίζη ὥς αρχηγόν τόν κύριον εἰς -ίδην καί -όγλου»[5].

            Ο προσφυγικός κόσμος υποστήριξε για μια δεκαετία το κόμμα του Ελευθέριου Βενιζέλου, μέχρι τις εκλογές του 1933 και την νίκη του Λαϊκού Κόμματος.