ΟΜΑΔΑ Α

1.      Ζωτικός χώρος

2.      Μεταπολίτευση

3.      Σιδηρούν Παραπέτασμα «Iron curtain»

4.     Σχέδιο « Μαρίτα»

ΟΜΑΔΑ Β

1.       Τι γνωρίζετε για τα αυταρχικά καθεστώτα που είχαν επικρατήσει στη Σοβιετική Ένωση και στην Ιταλία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 ;

2.      Ποιες ήταν οι συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου για την ανθρωπότητα ;

ΟΜΑΔΑ Γ

ΘΕΜΑ Γ1.

 Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφέρετε τις αντίθετες θέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης, οι οποίες οδήγησαν τον κόσμο στον ψυχρό πόλεμο. Να εντοπίσετε επίσης τα χαρακτηριστικά του ψυχρού πολέμου.

ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄

Ο ψυχρός πόλεμος Το «δόγμα Τρούμαν»

«Φρονώ ότι οι Ενωμένες Πολιτείες οφείλουν να υποστηρίζουν τους ελεύθερους λαούς οι οποίοι αντιστέκονται στις πιέσεις που ασκούνται σ’ αυτούς είτε από οπλισμένες μειοψηφίες στο εσωτερικό τους, είτε από δυνάμεις εξωτερικές. Φρονώ ότι οφείλουμε να βοηθήσουμε τους ελεύθερους λαούς, ώστε να μπορέσουν, μόνοι τους, να καθορίσουν το μέλλον τους. Φρονώ ότι η βοήθειά μας πρέπει να λάβει τη μορφή οικονομικής ενίσχυσης». Αναφέρεται από τον Α. Φονταίν, Ιστορία του Ψυχρού πολέμου.

 ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄

Αμέσως μετά τον τερματισμόν των στρατιωτικών επιχειρήσεων εις την Ευρώπην και την Ασίαν, η καχυποψία μεγαλώνει και συσσωρεύονται εκατέρωθεν αι υπόνοιαι, αι παρεξηγήσεις, αι κατηγορίαι. Αι αντιθέσεις μεταξύ των Συμμάχων οξύνονται και εντός ολίγων ετών καταλήγουν εις σύγκρουσιν που προσλαμβάνει εις όλους τους τομείς −εκτός του ενόπλου αγώνος− τον χαρακτήρα πραγματικού πολέμου. Η δευτέρα μεταπολεμική περίοδος χαρακτηρίζεται από τον ψυχρόν πόλεμον που συνοδεύεται από την εντυπωσιακήν ανατροπήν των συμμαχιών. Ο ψυχρός πόλεμος αρχίζει το 1947. [...] Έξω από την Ευρώπην, έκαστον στρατόπεδον επιδιώκει να επεκτείνη την επιρροήν του και να σταθεροποιήση τας θέσεις του και έτσι αναφύονται παντού διενέξεις, από τας οποίας ωρισμέναι, εις την Ασίαν, καταλήγουν εις τοπικούς πολέμους. Η κάθε παράταξις θεωρεί ή υποκρίνεται ότι θεωρεί τον αντίπαλόν της ικανόν να εξαπολύση τρίτον παγκόσμιον πόλεμον. Η προετοιμασία του δημιουργεί στενήν αλληλεξάρτησιν μεταξύ των πολιτικών και των οικονομικών προβλημάτων, τα οποία προσδίδουν εις όλας τας εκδηλώσεις του συγχρόνου πολιτισμού νέαν φυσιογνωμίαν, αύξουσαν αστάθειαν και ταυτοχρόνως επιδεινώνουν τας παλαιάς αντιθέσεις.

 Maurice Crouzet, Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού, εκδ. Αφοί Συρόπουλοι, Αθήνα, 1971, σελ. 1028.

ΘΕΜΑ Γ2.

Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε:

α) στην παράδοση της Γερμανίας και της Ιαπωνίας το 1945 και

β) στη χρήση της ατομικής βόμβας τον ίδιο χρόνο και στις αντιδράσεις Αμερικανών και Ιαπώνων γι’ αυτή .

 ΚΕΙΜΕΝΟ Α

 «Ο Τρούμαν βρίσκεται στη θάλασσα, επάνω στο καταδρομικό “Αουγκούστα”. […] Την προηγουμένη είχε δώσει από τον θάλαμο επιχειρήσεων του “Αουγκούστα” τη διαταγή να χρησιμοποιηθεί η ατομική βόμβα. Πέρασε το πρωινό του περιμένοντας, σεργιανίζοντας στο κατάστρωμα της πρύμνης, ακούγοντας την ορχήστρα του πλοίου· έπειτα πήγε να καθίσει στην τραπεζαρία του θωρηκτού, για να γευματίσει μαζί με το πλήρωμα. Εκεί ακριβώς ένας υπασπιστής τού φέρνει το τηλεγράφημα που αναγγέλλει την έκρηξη της Χιροσίμα: “Αποτελέσματα επιτυχή από κάθε άποψη. Ορατά αποτελέσματα ανώτερα παντός πειράματος”. Στα “Απομνημονεύματά” του ο Τρούμαν θα δώσει πανηγυρικό τόνο στις αντιδράσεις του. Στην πραγματικότητα, πετά από χαρά. “Παιδιά, τους ρίξαμε μία βόμβα που ισοδυναμεί με 20.000 τόνους νιτρογλυκερίνης!”. Οι ναύτες ξεσπούν σε επευφημίες. Ο έλεγχος της συνειδήσεως, το άλγος και οι τύψεις που αναμιγνύονται με τον θρίαμβο είναι μια πλαστή ιστορική αναπαράσταση. Είναι αλήθεια ότι μερικοί άνθρωποι, ανάμεσα σ’ αυτούς και ο Αϊζενχάουερ* , επέκριναν αυθόρμητα τη χρησιμοποίηση της βόμβας, θεωρώντας πως δεν ήταν απαραίτητη για να γονατίσει η Ιαπωνία. Αλλά η τεράστια πλειοψηφία δε βλέπει στην εμφάνιση του νέου όπλου, παρά το γρήγορο τέλος του πολέμου και την οικονομία αίματος που εξασφαλίζει. Εξάλλου, εκείνοι που την κατηγορούσαν, γιατί έπεσε στη Χιροσίμα, θα την επευφημούσαν αν έπεφτε στο Βερολίνο».

* Αϊζενχάουερ: αρχηγός του αμερικανικού στρατού κατά τ ο Β ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ρεϋμόν Καρτιέ, Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τ. Β ΄, 1942-1945, Πάπυρος, Αθήνα 1995, σ. 564-565, στο Ιστορία του νεότερου και του σύγχρονου κόσμου (από το 1815 έως σήμερα)

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Χιροσίμα (6 Αυγούστου 1945) …Ξαφνικά μια εκτυφλωτική λάμψη μ’ έκανε να τιναχτώ, το σπίτι μπροστά μας άρχισε να τρέμει και, σε μερικά λεπτά, σωριαζόταν σε ερείπια μέσα σ΄ ένα σύννεφο από σκόνη. Γύρω μας κι άλλα κτίρια κατέρρεαν σαν τραπουλόχαρτα. Φλόγες ξεπήδησαν από τα χαλάσματα κι άρχισαν να φουντώνουν με τη βοήθεια ενός ανέμου που γινόταν όλο και σφοδρότερος… Είδα να παρελαύνουν από μπροστά μου ανθρώπινες σκιές, που έμοιαζαν με λιτανεία φαντασμάτων. Μερικές απ’ αυτές φαίνονταν να υποφέρουν από πόνους φρικτούς και βάδιζαν με τα χέρια τεντωμένα. Αυτές οι μορφές μου προξένησαν ιδιαίτερη περιέργεια. Τέλος κατάλαβα ότι ήταν άνθρωποι φρικιαστικά καμένοι που ήθελαν να αποφύγουν την οδυνηρή επαφή των χεριών τους με τα πληγωμένα πλευρά τους… Οι σιωπηλοί δρόμοι ήταν γεμάτοι από πτώματα. Η Χιροσίμα δεν ήταν πια μια πόλη, αλλά μια φλογισμένη έρημος.

 Μισιχίκο Χασίγια, Ημερολόγιο της Χιροσίμα στο Β. Σκουλάτου, Ν. Δημακοπούλου, Σ. Κόνδη, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη, τ. Γ ΄, OΕΔΒ, Αθήνα 1984, σ. 264.

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

 «Τελικά οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν αυτές που έριξαν τις δύο πρώτες ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία τον Αύγουστο του 1945, ενώ καθεμιά από αυτές κατέστρεψε μια πόλη μεσαίου μεγέθους σκοτώνοντας παράλληλα 130.000 άτομα μονομιάς. Χρησιμοποιούμενες από μία δύναμη εκτός Ευρώπης εναντίον μίας άλλης τέτοιας δύναμης με στόχο τον τερματισμό τής μεταξύ τους σύγκρουσης, στην οποία οι Ευρωπαίοι είχαν παίξει μόνο βοηθητικό ρόλο, σηματοδότησαν το τέλος εποχής της παγκόσμιας ευρωπαϊκής κυριαρχίας, που είχαν εγκαινιάσει τα ταξίδια του Κολόμβου και του Vasco da Gama πριν [από] πεντακόσια σχεδόν χρόνια. Σηματοδότησαν επίσης το τέλος της εποχής του μαζικού πολέμου, των συγκρούσεων κατά τις οποίες οι πλήρως κινητοποιημένοι πληθυσμοί των βιομηχανικών χωρών είχαν αφιερώσει όλη τους την ενέργεια για την καταστροφή των εχθρών τους. Μέσα σε διάστημα μερικών ετών θα αναπτύσσονταν τα θερμοπυρηνικά όπλα, που καθένα τους θα εμπεριείχε περισσότερη καταστρεπτική ισχύ από εκείνη που είχε χρησιμοποιήσει η ανθρωπότητα σε ολόκληρη την ιστορία της, με πυραύλους που θα μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να τους εξαπολύσουν εναντίον οποιουδήποτε σημείου της επιφάνειας της γης.[…]»

Michael Howard, O Ρόλος του Πολέμου στη Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία, Ποιότητα, Αθήνα 2000, σ. 234-235 (βιβλίο του καθηγητή).