Ενότητα 15

Γαλάτεια ἡ Εὐρυτίου τοῦ Σπάρτωνος

Η Γαλάτεια η κόρη του Ευρυτίου, του γιου του Σπάρτωνα,

συνεζύγη ἐν Φαιστῷ τῆς Κρήτης Λάμπρῳ τῷ Πανδίονος,

παντρεύτηκε στη Φαιστό της Κρήτης το Λάμπρο, το γιο του Πανδίονα,

ἀνδρὶ τὰ μὲν εἰς γένος εὖ ἔχοντι, βίου δὲ ἐνδεεῖ.

άντρα ευγενικής καταγωγής, αλλά φτωχό.

Οὗτος, ἐπειδὴ ἐγκύμων ἦν ἡ Γαλάτεια,

Αυτός, όταν εγκυμονούσε η Γαλάτεια,

ηὔξατο μὲν ἄρρενα γενέσθαι αὐτῷ παῖδα,

ευχήθηκε να αποκτήσει αρσενικό παιδί

προηγόρευσε δὲ τῇ γυναικί,

και προειδοποίησε τη γυναίκα του

ἐὰν γεννήσῃ κόρην, ἀφανίσαι.

ότι αν γεννήσει κορίτσι, θα το σκοτώσει.

Τῇ δὲ Γαλατείᾳ ἐγένετο θυγάτηρ.

Η Γαλάτεια απέκτησε κορίτσι.

Καὶ κατοικτείρασα τὸ βρέφος

Και επειδή λυπήθηκε το βρέφος

καὶ  τὴν ἐρημίαν τοῦ οἴκου λογισαμένη

και σκέφτηκε την ερήμωση του σπιτιού,

ἐψεύσατο τὸν Λάμπρον ἄρρεν λέγουσα τεκεῖν

είπε ψέματα στο Λάμπρο λέγοντάς του ότι γέννησε αρσενικό παιδί

καὶ ἐξέτρεφεν ὡς παῖδα κοῦρον ὀνομάσασα Λεύκιππον.

και ανέθρεψε το κορίτσι για γιο, αφού το ονόμασε Λεύκιππο.

Ἐπεὶ δὲ ηὔξετο ἡ κόρη καὶ ἐγένετο ἄφατόν τι κάλλος,

Καθώς όμως μεγάλωνε η κόρη και γινόταν ανείπωτα πολύ ωραία,

 δείσασα τὸν Λάμπρον ἡ Γαλάτεια,

η Γαλάτεια επειδή φοβήθηκε τον Λάμπρο,

κατέφυγεν εἰς τὸ τῆς Λητοῦς ἱερόν

κατέφυγε στο ιερό της Λητούς

καὶ πλεῖστα τὴν θεὸν ἱκέτευσεν

και ικέτευσε θερμά τη θεά

εἴ πως αὐτῇ κόρος ἡ παῖς ἀντὶ θυγατρὸς δύναιτο γενέσθαι.

μήπως με κάποιο τρόπο μπορούσε το κορίτσι να γίνει γι’ αυτήν αγόρι.

Ἡ δὲ Λητὼ συνεχῶς ὀδυρομένην καὶ ἱκετεύουσαν ᾤκτειρε τὴν Γαλάτειαν

Η Λητώ λυπήθηκε τη Γαλάτεια που συνεχώς θρηνούσε και την ικέτευε

καὶ μετέβαλε τὴν φύσιν τῆς παιδὸς εἰς κόρον.

και μεταμόρφωσε τη φύση του κοριτσιού σε αγόρι.

Ταύτης ἔτι μέμνηνται τῆς μεταβολῆς Φαίστιοι

Αυτή τη μεταμόρφωση οι κάτοικοι της Φαιστού τη θυμούνται ακόμη

καὶ τὴν ἑορτὴν Ἐκδύσια καλοῦσιν,

και ονομάζουν τη γιορτή τους Εκδύσια,

ἐπεὶ τὸν πέπλον ἡ παῖς ἐξέδυ.

γιατί η κόρη απέβαλε τη γυναικεία φύση της.

Κείμενο

Ἀπόλλωνα δὲ Δάφνη ἐπ' αὐτὴν ἰόντα προϊδομένη μάλα ἐρρωμένως ἔφευγεν. Ὡς δὲ συνεδιώκετο, παρὰ Διὸς αἰτεῖται ἐξ ἀνθρώπων ἀπαλλαγῆναι. Καὶ αὐτήν φασι γενέσθαι τὸ δένδρον τὸ ἐπικληθὲν ἀπ' ἐκείνης δάφνην.

Παρθένιος, Ἐρωτικὰ Παθήματα 15.4

Μετάφραση

Και η Δάφνη, επειδή είδε τον Απόλλωνα να κατευθύνεται προς αυτή, με μεγάλο σθένος έφευγε. Καθώς όμως καταδιωκόταν, ζητά από τον Δία να εξαφανιστεί από τους ανθρώπους. Και λένε ότι αυτή έγινε το δέντρο που ονομάστηκε από εκείνη δάφνη.

Κείμενο

Η εντολή του Λύκτου

Ὅτι ἐγγὺς, ὡς λέγεται, τῶν τῆς Κνωσσοῦ ὁρίων,
οἷς ἀγχιτέρμων τῆς Φαιστοῦ ἡ βασιλεία κεῖται,
ἀνήρ τις Λύκτος τοὔνομα τὴν κατοικίαν εἶχεν,
ὃς γένος καίπερ ἄσημον ἐξ ἐλευθέρων ἕλκων,
τῆς γενετῆς μὲν μείζονα οὐκ ἐπεδείκνυ πλοῦτον,
ἀλλ ὅμως βίον ἔντιμον καὶ ἀψεγῆ ἐβίου.
Αὐτῷ, καθάπερ φέρεται, τῆς γυναικὸς κυούσης,
καὶ τῶν ᾠδίνων τοῦ δεινοῦ ἐφεστηκότος χρόνου,
τοιούτοις ῥήμασιν αὐτῆς τὰς ἀκοὰς ἐκπλήττει·

δύο τινα καὶ βούλομαι καὶ εὔχομαί σοι, γύναι·
βραχὺν καὶ οὐ πολύπονον τοῦ τοκετοῦ τὸν χρόνον,
καὶ τέκνον ἄρσεν τὸν καρπὸν τῶν ἐλαφρῶν ὠδίνων·

Μετάφραση

Όπως λέγεται, κοντά στα σύνορα της Κνωσσού,

γειτονικά στα οποία βρίσκεται το βασίλειο της Φαιστού,

κατοικούσε κάποιος άντρας με το όνομα Λύκτος.

Αυτός, αν και η καταγωγή του ήταν άσημη, είχε γονείς ελεύθερους

και από ό,τι επέτρεπε η καταγωγή του δεν είχε περισσότερα πλούτη·

όμως έκανε μια ζωή έντιμη και χωρίς ψεγάδια.

Όταν, όπως λέγεται, η γυναίκα του βρέθηκε σε κατάσταση εγκυμοσύνης

και έφτασε η δύσκολη ώρα των πόνων του τοκετού,

αυτός με τέτοια λόγια τρομάζει τα αυτιά της:

Δυο πράγματα θέλω και σου εύχομαι γυναίκα:

σύντομη και χωρίς πόνους να είναι η περίοδος του τοκετού

και ο καρπός των ελαφρών πόνων να είναι αρσενικό παιδί.

Κείμενο

Το τέχνασμα της Τελέθουσας

[…] Ὅτε δ’ ἐπῆλθεν ὁ καιρὸς τῶν χαλεπῶν ᾠδίνων, 1150
 καὶ ἡ γαστὴρ τοῦ αὔξοντος ἀνεκουφίσθη φόρτου,
 τῷ ἀγνοοῦντι μὲν πατρὶ θυγάτριόν τι ἔφυ,
 ἀλλὰ ἡ μήτηρ κρύψασα τὸ τοῦ τεχθέντος γένος,
 πιστῇ τροφῷ τὸ νήπιον πρὸς τὸ τραφῆναι δίδει,
 καὶ τὸν ἀγνῶτα σύζυγον κατασοφισαμένη,
 ἄῤῥεν αὐτῷ παρίστησι τὸν τῆς κοιλίας γόνον.

Μετάφραση

Και όταν έφτασε ο καιρός των δύσκολων πόνων
 και η κοιλιά ανακουφίστηκε από το αυξανόμενο φορτίο,
 για τον πατέρα που δε γνώριζε γεννήθηκε κοριτσάκι,
 αλλά η μητέρα, αφού απέκρυψε το φύλο του παιδιού,
 το παραδίδει στην πιστή τροφό για να το αναθρέψει
 και αφού εξαπάτησε το σύζυγο που το αγνοούσε,
 αρσενικό παρουσιάζει σ' αυτόν τον καρπό της κοιλιάς της.

Κείμενο

Η μεταμόρφωση του κοριτσιού σε αγόρι

[…] Οὐδ’ ἡ λευκότης ἡ αὐτὴ ἐν τῷ προσώπῳ μένει∙ 1300
 καὶ σθένος προσλαμβάνουσιν αἱ τῶν μελῶν κινήσεις,
 καὶ θρασυτέρα γίγνεται ἡ τοῦ προσώπου ὄψις,
 καὶ βαθμηδὸν βραχύτερον τὸ τῶν πλοκάμων μέτρον,
 ἀλλοία δέ τις δύναμις ἀῤῥενωπὴ τὴν φύσιν,
 τὴν πρώτην διαδέχεται τῆς κορασίδος χάριν,
 καὶ ἄῤῥην τέλος γίγνεσαι ἐκ γυναικός, ὦ Ἶφι.

Μετάφραση

Ούτε το λευκό χρώμα το ίδιο μένει στο πρόσωπο·
 και αποκτούν επιπλέον δύναμη οι κινήσεις των μελών
 και πιο τολμηρή γίνεται η όψη του προσώπου
 και βαθμιαία έγινε πιο κοντό το μήκος των μαλλιών
 και κάποια διαφορετική δύναμη σχετική με την αρρενωπή σύσταση
 διαδέχεται την πρώτη χάρη του κοριτσιού
 και τελικά γίνεσαι, Ίφη, αγόρι από κορίτσι.